Tarım ve Orman Bakanlığının açıkladığı fındık fiyatlarına, Karadenizli fındık üreticisinin reaksiyonu sürüyor. Trabzonlu fındık üreticisi emekli öğretmen Aydın Çilingir, “Fındık geçim olmaktan çıktı, dağda toplanan yabanı meyvelerden daha bedelsiz bir hale geldi. Burada fındık topluyoruz fakat cet, dede yeri olduğu için yani bunun bir ekonomik gelir getirisi için değil. Usulen topluyoruz bu durum birebir vakitte mülkiyet hakkı açısından bir insan hakkı ihlalidir, yani insanların kendi coğrafyalarına tutunabilmeleri engelleniyor” dedi.
Hükümetin açıkladığı fındık fiyatına reaksiyon gösteren Trabzonlu fındık üreticileri, ANKA Haber Ajansı’na konuştu.
“İnsanların kendi coğrafyalarına tutunabilmeleri engelleniyor”
Fındık üreticisi Emekli Öğretmen Aydın Çilingir şunları söyledi:
“Ortak akıl tıpkı şeyi söylüyor, fındık geçim olmaktan sahiden çıktı. Dağda toplanan yabani meyvelerden daha bedelsiz bir hale geldi, ligarba toplasan yaylada daha fazla gelir edersin, yaylada yayla çayı toplasan, dağ nanesi toplasan bundan daha düzgün gelir elde edesin. Gerçeği şu yani fındık Türkiye’nin hem genel bir sorunu hem de bölgemiz bir sıkıntısıdır. Tahminen de Türkiye’nin en kıymetli eseridir, ana eseridir. Fakat o denli oldu ki değersizleşti, geçim olmaktan çıktı, bedelini de kaybetti. Yani bu bir günlük de bir iş değil yalnızca fiyat sıkıntısı değil bana nazaran, insanların gelirleri buna bağlıydı, insanların gelirleri düştü, toprakları değersizleşti. Sonuçta bu mülkiyet hakkı açısından bir insan hakkı ihlalidir. İnsanların kendi coğrafyalarına tutunabilmeleri engelleniyor. Burada fındık topluyoruz lakin cet, dede yeri olduğu için yani. Bunun bir ekonomik gelir getirisi için değil. İşte topluyoruz fakat usulen topluyoruz, yoksa bu gelir getirmez. 130 liraya bu olmaz. Yalnızca siyasi sorun mudur, bence daha büyük meseledir. Siyasi sıkıntıdır, kesinlikle ekonomik sıkıntıdır, toplumsal meseledir, toplumun bütün paydaşlarının ortak sıkıntısıdır bence. Üniversitelerden olsun, çeşitli sivil toplum kuruluşlarından olsun, üreticilerden olsun hepsinin bu sıkıntıya şuurlu bir formda eğilmeleri gerekiyor fakat maalesef durum buraya gelmiş.”
Fındık toplarken kemençeci komşusunun türkü söylemesinden keyif aldığını belirten Aydin Çilingir, “Müzik bizi avutmaya vesile oluyor, yoksa, topladığımız çok değeri yok yani, bu topraklara sahip çıkmaya çalışıyoruz. Müziğimizle, kültürümüzle, ziraî üretimimizle, dostluklarımızla, arkadaşlıklarımızla fakat bakalım ne kadar yetecek? Umudu tüketmiyoruz. Aslında bitme noktasına gelmişte biz hala umutluyuz” dedi.
“Şu anda vazifesinin başında olan insanların hiçbirinin misyonundan haberi yok, yapamıyorsan bırak git”
Emekli Öğretmen Necmettin Dilber şu biçimde konuştu:
“Şu anda ben bin 500 lira yevmiye isteyen insanların birçoklarına diyorum; muhtaçlığın varsa gel ücretsiz topla al senin olsun. Fakat o kadar bin 500 liralık bizim o büyük kollarda. Geçen sene 750 lira- 800 lira bu sene bin 500 lira… Yüzde kaç artırım aldık? Nereden verecek vatandaş yüzde 100, yüzde 120… Bence fındığın fiyatı normali 150 lira net olmalıydı, onun karşılığında da toplama yevmiyesi bin 200 liradan aşağı olmamalıydı fakat toplayana ziyan, toplatana ziyan. Ben artık 500 kilo fındık yapacağım, en azından 50 milyar (bin) masraf ettim. Ondan ne satıp kazanacağız. Maalesef bizi yönetenler fındığı hayatta görmemişler ki ağacı nasıldır, nasıl toplanır… Memlekette nitekim istikrar yok, hukuk yok, adalet yok, liyakat bitmiş. Şu anda vazifesinin başında olan insanların hiçbirinin misyonundan haberi yok, daha nereye lazımsınız kardeşim bırakın gidin. Şayet yapamıyorsan bırak git. Ben artık Öğretmenim ben bu işi yapamadık sonra rezil olur muyum, sarfiyat de sınıfta ya lakin bunlarda rezillik yok. Bunlar işi en âlâ bilenler halbuki hiçbir şey bilmeyenler.”
“Bizim öbür güveneceğimiz hiçbir kısım kalmamış”
Emekli hukukçu fındık üreticisi Abdullah Dilber ise şunları söyledi:
“Maddiyattan evvel çok şeyler var Türkiye’de kıymetli olan hukuk yok, adalet yok, Yasama, Yürütme, Yargı diye hiçbir şey yok. Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararı lokal mahkeme tanımazsa bu darbedir, hiç öteki bir şey değildir. Ben adliyeciyim 40 yıllık cürüm ceza yargıcının verdiği kararı Asliye Ceza Hâkimi çabucak bozar, hiçbir kuvvet de bir şey diyemez. Artık Anayasa Mahkemesinin kararını iletişim başkanı takmıyor, tanımıyor, böyle bir şey olur mu ya? Adalet Bakanı, ne Adalet Bakanı? Türkiye’de 17 tane bakanlık var hepsi Erdoğan, Adalet Bakanı da Erdoğan, İçişleri Bakanı Erdoğan, öteki var mı?
Fındığı şöyle değerlendiriyorum yapılan minimum fiyatlara artırım yapılmaması, memura personele yüzde 119 yapılmasına nazaran fındığın verilen fiyatı yüzde 60 küsür uygun lakin alım gücü yok, ne verirsen ver. 200 lira da verse yeniden o alım gücünle yapacağın bir şey yok. 200 lira 2 kilo bostan alıyor ya daha bu memlekette ömür olur mu? Ayıptır, ben 73 yaşındayım bu türlü bir şey hiç görmedim. Benim vaktimin 74 memuruyum ben, 74’ün hukuku ne arar artık. Allah kurtarsın bizi bizim diğer güveneceğim hiçbir kol kalmamış.”
“Emeğimizin karşılığını alamıyoruz, bir çuval fındığı kim taşır?”
Üretici Aslı Işık, “Çok güç fiyatları açıklandı lakin bilmiyoruz bizim dediğimizi yapacaklar mı onu da bilmiyoruz. Çok güç yani fındığım toplanması, taşınması çok sıkıntı, çok güç bir şey. Emeğimizin karşılığını alamıyoruz, bir çuval fındığı kim getirir oradan üste hakikat, toplaması bir şey değil yine ona razıyız ancak taşıması, yolumuz yok. O denli yani ne diyeyim artık işte biz mecbur yapmak zorundayız” dedi.
Bir Diğer Fındık üreticisi Ogün Parıltı, “Biz topluyoruz 10 kardeşiz, böldük araziyi işte herkes kendi yerine ancak yol yok. Toplamasına bir şey yok. Taşıma bedensel taşıdığımız için yoruyor. Fiyatlar korumuyor, bir yevmiye olmuş bin 200- bin 500 milyar, yevmiyeci bulmakta sıkıntı. Kendi imkanlarımızla toplamaya çalışıyoruz” diye konuştu.
“Zahmetli iş ve fiyatı da düşük olduğu için yevmiyeci de kurtarmıyor”
Fındık üreticisi Ömer Dilber, “Çok zahmetli bir iş, biz en az 160 bekliyorduk fiyatı taban olarak lakin fiyat çok düşük açıklandı geçen seneye karşın. Bu iş zahmetli iş sonuçta herkes müsaade alıp bir halde bir ortaya gelip fındık toplamaya çalışıyor ki ben de o denli müsaade alarak babama yardım ediyorum fındık toplamaya geldim. Yani zahmetli iş ve fiyatı da düşük olduğu için yevmiyeci de kurtarmıyor. Hani verdiğimiz masraflar da kurtarmıyor hiçbir vakit, bugün yevmiye bin 500 liradan bahsediyorlar. Versen büsbütün topladığı fındığın bedeli kadar olduğu için biz de vermemeye çalışıyoruz. Bu biçimde devam ediyoruz” biçiminde konuştu.
İlkay Nur ise “Gübresi, çayırının biçilmesi, patosu… Bunlar daima fındık toplamadan yaptığımız masraflar. Sonra fındık satılacak elimize az bir para kalacak, yani bundan öteki bir şey yok. En fazla bu fındıktan bizim alacağımız para 20- 30 bin ondan da masraflarımı düştüğümüz vakit ortaya çok az bir para kalıyor” dedi.
“Fındıktan aile geçimlerini sağlama imkânı kalmamıştır, büyük çoğunlukta bu coğrafyadan göç etmek zorunda kalmıştır”
Öğretmen Engin Nur ise şu sözleri kullandı:
“Fındık büyük ölçüde geçim kaynağı olmaktan çıkmış günümüzde, yaşayan insanlarımızın bir kültürü olarak vakitte kalacak. Zira fındığın maliyeti yüksek ve taban fiyat çok düşük tutulunca, fındık üreticileri hem fındığa karşı istekle fındık toplayıp, satmak yahut da üretmek yetiştirmek noktasında moral motivasyonları kalmadı. Hasebiyle kendi fındığını toplayıp da maliyetini kurtardıktan sonraki sürece hiç de olumlu bakmıyorlar. O yüzden de fındık bakımı da yıldan yıla yavaş yavaş zorlaşıyor, aile geçimlerini sağlama imkanı kalmamıştır. Büyük çoğunlukta da bu coğrafyadan göç etmek zorunda kalmışlar, büyük kentlere. Yeni bir fındık kanununa muhtaçlık var, fındık kanununa muhtaçlık var uzun vadeli fındık üretim programlarının hükümet tarafından hazırlanması lazım. Fındık kongreleri çalıştayları yapılarak fındık üreticilerinin meseleleri talepleri ve muhtaçlıkları ortaya konmalı, fındık üreticisinden fındığın pazarlanmasına kadar bütün süreçlerde kelam sahibi olan fındıkla ilgili bütün birleşenler fındığın sıkıntılarını apaçık ortaya koyarak bunun üzerinden bir fındık üretimi planlaması ve siyasetinin yürütülmesi lazım buna muhtaçlık var. “