Yaşadığımız gezegen, insan kaynaklı faaliyetlerden ötürü iklim değişikliği tehdidiyle karşı karşıya. Türkiye’nin birinci İklim Değişikliği Başmüzakerecisi Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar, sıcak afetini ve yaşanacakları Milliyet’e anlattı. Sıcaklık arttıkça orman yangınlarının da arttığını belirten Birpınar şu bilgileri paylaştı: “Paris İklim Muahedesi, yüzyılın ortasına kadar global sıcaklık artışını sanayi öncesi periyoda kıyasla +1,5 tutmayı amaçlıyordu fakat Avrupa İklim Servisi datalarına nazaran daha bugünden, bu düzeyin halihazırda +1,6’ya çıktığı tespit edildi. Çok sıcaklar, iklim değişikliği etmenli en büyük tehdit olabilir. Yeniden hatırlatmakta yarar var; bizleri bunaltan ve çok sıcak olarak tabir ettiğimiz şu günler, önümüzdeki yüzyılın en serin yaz günleri olmaya da aday. Yani bugünün sıcakları yarının soğuğu olacak. Günlük bazda da birçok bölgede sıcaklık rekorları yaşandı. 21 Temmuz 2024 tarihi ortalama yüzey sıcaklığı açısından kayıtların yapıldığı vakit içerisinde şu anki dünyanın en sıcak günü olarak tescillendi. NASA tarafından daha sonra 22 Temmuz 2024 tarihinin 21 Temmuz’da yaşanan sıcaklık pahasını aşarak yeni rekoru tazelediği belirlendi. IPCC ve NASA uzmanları sera gazı emisyonlarındaki artışların sıcak hava dalga sayı ve şiddetinde daha büyük artışlara yol açacağına inanıyorlar. Bu tezi destekleyen NASA araştırmalarına nazaran son 40 yıllık süreçte ABD’de sıcak hava dalga sayılarında aylık bazda ikiden dörde çıkarak ikiye katlandığı belirlendi.”
Ormanlara tehdit
Aşırı sıcaklar ve kuru havanın, iklim değişikliği ile gayrette en büyük potansiyele sahip ormanlar için de büyük bir tehdit ögesi olduğunu kaydeden Birpınar “Küresel sıcaklık artış pahasına bağlı olarak yangın dönemlerinin daha da uzayabileceği ve yanan alan ölçüsünün daha da artabileceği Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin ihtarları ortasında yer alıyor. Öbür bir sözle, İklim Değişikliği orman yangınlarının şiddetini ve tesirini yükseltiyor. Global sıcaklık artışının sanayi öncesi periyoda kıyasla +1.5 derece olması halinde Akdeniz Havzası yaz devirlerinde olması beklenen orman yangınlarında yanan alanlarda yüzde 41’lik artış, sıcaklık artışının +2 derece olması halinde yüzde 62’lik artış ve sıcaklık artışının +3 derece olması halinde ise yanan alanlardaki yüzde 97’lik bir artış bekleniyor.
Klima ‘ısıtıyor’
Artan sıcaklıklarla gayret için soğutucu kullanımının arttığını, bu durumun global bazda güç kullanımını da yükselttiğini belirten Birpınar, Milletlerarası Güç Ajansı’nın (UAE) “2023 Global Elektrik Piyasası” raporuna nazaran global bazda tüketilen elektriğin yüzde 10’unun soğutma alanında kullanıldığını belirtti. Birpınar, “UAE değerlendirmelerine nazaran soğutma bölümü global bazda salınan sera gazı emisyonlarının yüzde 3’ünden sorumlu durumda. Soğutucuların hem kullandıkları gücün üretiminden ötürü hem de soğutma gazı olarak kullanılan ve karbondioksitten daha yüksek global ısınma potansiyeline sahip gazları kullanması hiç elbet soğutma kesiminin kümülatif sera tesirini daha da yükseltmektedir” dedi.
En ölümcül afet
Prof. Dr. Birpınar, Dünya Meteoroloji Örgütü’nün ‘İklim Değişikliği ve Sağlık’ isimli 2023 raporunda iklim değişikliği etmenli afetlerden en ölümcül olanının sıcak hava dalgaları olduğunu vurguladığını belirterek “Dünya Sıhhat Örgütü tarafından 2000-2019 yılları ortasında yıllık bazda sıcaklığa bağlı olarak yaklaşık 489.000 can kaybının meydana geldiği, bu sayının ve yüzde 45’inin Asya, yüzde 36’sının ise Avrupa’da gerçekleştiği söz edilmiştir” diye konuştu.
Doğudan batıya iklim göçü
Denizlerde yaşanan çok ısınmanın suyun genleşmesi ile birlikte deniz suyu düzeyinde yükselmelere yol açtığını ve buzulların daha çabuk erimesini tetiklediğini belirten Prof. Dr. Birpınar “Bu durumda, kıyı kıyıları ve bilhassa ada yerleşim yerlerinin sular altında kalması ve mevcut haritaların değişimine yol açmaktadır. Bu değişim, milyonlarca insanı etkileyecek kuraklıkla birleşince kitlesel göçlere sebep olacak. Birleşmiş Milletler iklim göçünün doğudan batıya, güneyden kuzeye gerçek olmasını öngörmektedir” bilgisini paylaştı.
Türkiye tehlike hattında
Birpınar, Türkiye’nin bulunduğu Akdeniz Havzası’nın iklim değişikliğinin tesirlerine karşı en kırılgan bölgelerden biri olduğunu belirterek şunları söyledi: “NASA tarafından 2016 yılında yürütülen bir çalışmaya nazaran ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu Akdeniz ülkelerinde 1998-2012 devrinde yaşanan kuraklığın son 900 yılın en şiddetlisi olduğu ortaya kondu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün bilgilerine nazaran 2024 Haziran ayı kayıtlardaki, öteki bir telaffuz ile son 53 yıllık dönemin, en sıcak ayı oldu; o denli ki, bu ayın sıcaklık ortalaması uzun periyot ortalamasının +3,4 üzerinde gerçekleşti.”
Kar değil sıcak tatili
“Geçmişte kışın ağır kar yağışı nedeniyle eğitime verilen orta artık yerine sıcak tatiline bırakacak” diyen Birpınar “Sıcak havalar hayat kalitesini olumsuz etkilediği üzere önemli sıhhat riskleri de beraberinde getiriyor. Bilhassa gelişme çağındaki çocuklar kırılgan kümeler içerisinde yer alıyor. Çok sıcaklar içinde bulunduğumuz yıl içerisinde kırılgan yapıdaki çocukları korumak ismine dünya genelinde 80 milyon öğrenciyi eğitimden uzak bıraktı” sözlerini kullandı.
Üretkenlik kaybı
Artan sıcakların iş randımanı üzerinde de olumsuz tesirleri olduğunu kaydeden Birpınar “Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 2019 tarihli ‘Sıcaklık Artışının Çalışma Performansı Üzerine Etkileri’ bahisli raporuna nazaran, global sıcaklık artışının yüzyılın sonuna kadar +1,5 ile sonlandırılması varsayımında dahi 2030 yılına kadar dünya çapında 80 milyon tam vakitli işe muadil bir üretkenlik olan toplam çalışma saatlerinin yüzde 2.2’lik kısmının kaybedileceği, sıcaklık tesiri hasebiyle iş üretkenliğinde yaşanan ekonomik kaybın 1994 yılında 280 milyar Amerikan doları muadilinde iken bu pahanın 2030 yılında global iktisada 2.4 trilyon Amerikan doları meblağında bir ziyan vereceğine dikkat çekilmiştir” dedi.
Gençlere yeşil dönüşüm eğitimi
Ankara Kalkınma Ajansı “Yeşil Yaka Programı” ile sürdürülebilirlik, etraf ve güç alanlarında çalışanlar ile mühendislik kısmından mezun gençlere yeşil dönüşüm bahislerinde eğitim verilmesini sağlayacak. Ajanstan yapılan açıklamaya nazaran, programla yeşil dönüşüm adaptasyon sürecinin desteklenmesi ve Ankara’nın rekabet edebilirliğinin artırılması amaçlanıyor. Program kapsamında fiyatsız verilecek eğitimlerle iştirakçilerin yeşil dönüşüm konusunda bilgi sahibi olmaları hedefleniyor. Eğitimlerde iştirakçilere, sürdürülebilirliğin kurumsal seviyede nasıl uygulanabileceği, temel su ve karbon ayak izi hesaplama prosedürleri ve güç idaresi sistemleri üzere birçok hususta bilgi aktarılacak. Eğitim programı 5 Eylül-18 Ekim devrinde gerçekleştirilecek. Adaylar, 23 Ağustos saat 12.00’ye kadar Ankara Kalkınma Ajansı’nın internet sitesindeki formu doldurarak müracaat yapabilecek. ■ AA